HeupDysplasie
Wat is heupdysplasie?
Heupdysplasie betekent letterlijk "heupmisvorming" en wordt
meestal aangeduid met de afkorting "HD".
Heupdysplasie is een afwijking aan de heupgewrichten waarbij de ontwikkeling van
de heupen bij een jonge, opgroeiende hond niet normaal verloopt en de gewrichten
ernstig misvormd kunnen worden.
Oorzaak
HD wordt veroorzaakt door
een combinatie van erfelijke en uitwendige factoren.
HD is voor een deel een erfelijk bepaalde afwijking, maar uitwendige invloeden
zoals groeisnelheid, lichaamsgewicht, beweging, spierontwikkeling en voeding
spelen hierbij een belangrijke rol.
De combinatie van erfelijke aanleg en de na de geboorte van de pup optredende
uitwendige invloeden leidt tot een verkeerde ontwikkeling van de heupgewrichten
en de uiteindelijke misvormingen.
Door al deze verschillende uitwendige invloeden, kan de mate van misvorming van
de heupen met een gelijke erfelijke aanleg sterk variëren.
HD wordt vooral gevonden bij honden van grote en middelgrote rassen, maar soms
ook bij honden van de wat kleinere rassen. HD komt niet uitsluitend voor bij
rashonden, maar ook bij hun kruisingsproducten.
Normaal gewricht
Bij een normaal heupgewricht wordt de gladde,
bolronde kop van het dijbeen door gewrichtskapsel, - banden en omringende
spieren goed op zijn plaats gehouden in de voldoende diepe kom van het bekken.
Doordat de dijbeenkop kan draaien in de bekkenkom laat het gewricht een vrij
ruime beweging toe. Bij dit draaien zal echter de kop wel goed aangesloten
moeten blijven in de kom. Deze stevige aansluiting van de kop in de kom is niet
alleen noodzakelijk voor een goede functie van het gewricht, maar is ook
noodzakelijk voor een normale ontwikkeling van het gewricht van jonge, nog
groeiende honden.
Een pup wordt geboren met een
skelet dat bestaat uit zacht, elastisch bot en kraakbeen. Het heupgewricht
bestaat uit 4 delen: darmbeen, schaambeen, zitbeen en dijbeen.
Het gewricht is op die jonge leeftijd weliswaar elastisch van bouw, maar
stabiel. Blijft die stabiliteit gedurende de groei van de hond aanwezig, dan zal
zich een heupgewricht vormen waarbij de heupkom diep en nauwsluitend in de
heupkom gelegen is.
Het feit dat de gewrichtsstabiliteit van de heupgewrichten bij de jonge pup met
name afhankelijk is van de "weke" delen toont dus aan dat HD in oorsprong een
afwijking is van juist de "weke" delen. Men is echter geneigd HD als een
botziekte te beschouwen, hetgeen onjuist is! Dit wordt veroorzaakt door het feit
dat men bij een hond die aan HD lijdt vaak op de röntgenfoto afwijkingen aan de
botten ziet, die het gevolg en niet de oorzaak zijn van de instabiliteit van de
heupgewrichten.
Het heupgewricht
Fig. 1: De bolronde
dijbeenkop (a) sluit goed aan bij de voldoende diepe bekkenkom (b).
Fig. 2: Slechte aansluiting van de normaal gevormde dijbeenkop in de
normaal gevormde bekkenkom.
Fig. 3: De aansluiting van de dijbeenkop in de bekkenkom is
onvoldoende. De kop is te vlak en de kom is te ondiep.
Fig. 4: Vlakke dijbeenkop, ondiepe bekkenkom en de botwoekeringen rond
de kop en de kom.
Verschijnselen
Honden met HD kunnen hiervan ernstige hinder
ondervinden, soms al op zeer jonge leeftijd (beneden de leeftijd van een jaar),
maar vaker op oudere leeftijd.
De verschijnselen die hierbij optreden zijn het gevolg van een abnormale of
belemmerende beweging van de heupgewrichten en/of van pijn en deze kunnen zich
uiten in:
-
moeilijk opstaan, soms met pijn;
-
een stijve achterhand, vooral na rust;
-
huppelen met de achterpoten alsof deze de voorpoten niet
kunnen bijhouden (huppen als een konijn);
-
slecht uithoudingsvermogen; snel gaan liggen;
-
doorzakken van de achterhand;
-
kreupelheid in een of beide achterbenen;
-
niet willen spelen, wandelen
-
koehakkige stand (de hakken worden naar binnen gedraaid).
Geen van deze verschijnselen is echter typisch voor HD en een
onderzoek is dan ook nodig om vast te stellen wat de oorzaak van de klachten is.
Na zo'n onderzoek zullen meestal röntgenfoto's van de heupgewrichten worden
gemaakt. Dit is de enige manier om vast te stellen of er misvorming van het
heupgewricht bestaat en te zien hoe ernstig deze is.
Veranderingen aan de heupgewrichten kunnen worden beoordeeld op röntgenfoto's.
De ernst van de misvormingen is echter geen goede maat voor de ernst van de
klachten.
Bij honden met zeer ernstige klachten worden soms maar weinig afwijkingen
gevonden, terwijl honden met ernstig misvormde heupen soms verbazend weinig
problemen hebben.
Op latere leeftijd spelen ook de bekkenspieren een grote rol. Dat is ook de
reden dat honden met veel bekkenspieren gemiddeld minder aan HD lijden.
Hond met HD
Wanneer de hond geen klachten vertoont is
behandeling niet nodig en gelukkig kunnen veel honden ondanks hun HD prima als
huishond functioneren. De kans op problemen blijft echter bestaan en zal
toenemen naarmate meer van de hond wordt geëist (zoals bijvoorbeeld bij
africhting) en naarmate de hond ouder wordt.
HD is niet te genezen, maar in veel gevallen wel te behandelen.
Misvormingen van de heupgewrichten kunnen, eenmaal aanwezig, niet meer ongedaan
worden gemaakt.
Een behandeling zal dan ook vooral gericht zijn op de revalidatie van de
afwijkende heupgewrichten:
-
overmatig lichaamsgewicht voorkomen of drastisch
verminderen (vermageren) om onnodige belasting van de heupgewrichten te
voorkomen;
-
regelmatige lichaamsbeweging om de gewrichten minder stijf
te doen worden en proberen de bespiering te bevorderen (vaak korte stukjes
uitlaten, lichte looptraining, zwemmen);
-
pijnbestrijding als ondersteuning van de revalidatie
(injectie of medicijnen, en/of eventueel operatief ingrijpen).
Preventie
Is HD te voorkomen?
Een afdoende behandeling voor HD bestaat niet. Daarom moet getracht worden het
ontstaan van HD zoveel mogelijk te voorkomen. Dat kan
-
door de uitwendige omstandigheden voor jonge, opgroeiende
honden zo gunstig mogelijk te maken (goede voeding, maar vooral niet teveel;
overmatige belasting van de heupgewrichten voorkomen; beperken van springen,
trap lopen en trekken);
-
via de fokkerij, door controle van de voor de fokkerij
bestemde honden.
Voeding
Tijdens de groei van het
bot wordt steeds kraakbeen omgezet in bot: zowel in de groeischijf als bij de
uiteinden van alle botten. Verbening van het kraakbeen kan verstoord worden door
voedingsfouten.
Met name teveel energie, teveel Calcium (kalk), een foutieve Calcium/Fosfor-verhouding
en te veel of te weinig vitamine D kunnen deze verbening met grote gevolgen
verstoren.
Bekend is dat honden die "fout" gevoed worden beduidend meer lijden aan onder
andere HD. Een hond die een "complete voeding" krijgt heeft geen behoefte meer
aan extra vitaminen en mineralen. Vooral extra kalk en Vitamine D hebben juist
een averechts effect op de skelet- en gewrichtsontwikkeling.
"Compleet" voer moet, wettelijk verplicht, de juiste hoeveelheden en
verhoudingen van o.a. Calcium, Fosfor en Vitamine D bevatten.
Te hard groeien en overgewicht beëInvloeden beiden het optreden van HD ten
nadele.
Beweging
Tijdens de groei van de
hond is voldoende en gedoseerde beweging noodzakelijk om de weke delen goed te
laten ontwikkelen.
Met name "rechtlijnige beweging" is voor de ontwikkeling van de bekkenspieren
belangrijk; dus met name in rechte lijn wandelen, naast de fiets lopen in een
rustige draf of zwemmen zijn erg geschikte bewegingsvormen.
Over het fietsen met de hond is nogal wat discussie; vele onderzoekers menen dat
dit een geschikte bewegingsvorm voor jonge honden is, mits men zich aan enkele
regels houdt.
De hond moet minimaal 5 ā 6 maanden oud zijn. Onder fietsen wordt verstaan een
(sukkel)drafje. De lengte van de fietstocht hangt met name van de jonge hond af;
de hond mag wel moe, maar niet oververmoeid raken.
Een jonge hond geeft meestal zelf aan hoelang, maar overdrijf met name de eerste
maanden niet. Bedenk: in de natuur moeten wolvenpups op deze leeftijden al hele
afstanden meedraven met de roedel!
Ongeschikte bewegingsvormen zijn korte draaibewegingen; dus de opgroeiende jonge
hond niet overdreven achter balletjes of stokken aan laten rennen, traplopen of
veelvuldig (op) springen zijn helemaal uit den boze.
Natuurlijk verdient iedere hond een aangename, normale jeugd, maar denk als
eigenaar terdege aan bovenstaande punten.
HD-commissie
Honden die bestemd zijn
voor de fokkerij, hun familie en hun nakomelingen, kunnen gecontroleerd worden
op HD. Het gaat hierbij dus ook om honden die geen enkel uiterlijk verschijnsel
van HD vertonen.
Van deze honden kunnen röntgenfoto's gemaakt worden die, in tegenstelling tot
röntgenfoto's van patiënten- niet door de dierenarts zelf beoordeeld worden,
maar voor beoordeling worden opgestuurd naar de Raad van Beheer op Kynologisch
gebied in Nederland in
Amsterdam.
Disclaimer